تنگی کانال نخاع گردن یکی از مشکلات شایعی است که باعث بروز مشکلات حرکتی در افراد می‌شود. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که فضای داخل کانال نخاعی در ناحیه گردن کاهش می‌یابد و فشار بر روی نخاع یا اعصاب گردنی وارد می‌کند. این مشکل معمولا ناشی از دلایلی همچون تحلیل رفتن دیسک‌ها، رشد غیرطبیعی استخوان‌ها یا آسیب‌های فیزیکی است. در این مقاله، به بررسی جامع علائم، علل، تشخیص و روش‌های درمانی تنگی کانال نخاع گردن می‌پردازیم.
تنگی کانال نخاع گردن چیست؟
تنگی کانال نخاع گردن وضعیتی است که در آن فضای داخل کانال نخاعی باریک می‌شود و فشار زیادی به نخاع و اعصاب آن وارد می‌شود. این عارضه معمولا در افراد میانسال و سالمندان رخ می‌دهد و به تدریج یا ناگهانی پیشرفت می‌کند. کانال نخاعی در ستون فقرات گردن نقش مهمی در محافظت از نخاع و اعصاب دارد و باریک شدن آن می‌تواند مشکلات متعددی را به دنبال داشته باشد.
این باریک شدگی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند آرتروز، بیرون‌زدگی دیسک یا ضخیم شدن رباط‌ها باشد. در نتیجه این تنگی، نخاع و ریشه‌های عصبی تحت فشار قرار می‌گیرند، که می‌تواند منجر به درد، بی‌حسی، ضعف عضلانی و اختلالات حسی و حرکتی در گردن، دست‌ها و حتی پاها شود. این عارضه به طور معمول تدریجی است و با گذشت زمان پیشرفت می‌کند.
علائم تنگی کانال نخاع گردن
تنگی کانال نخاع گردن احتمال دارد که در ابتدا بدون علامت باشد، اما با گذشت زمان و افزایش فشار بر روی نخاع و اعصاب، علائم مختلفی بروز می‌کند. برخی از رایج‌ترین نشانه ها عبارتند از:
- درد گردن: یکی از اولین علائم تنگی کانال نخاع گردن است که به شانه‌ها و بازوها نیز گسترش می‌یابد.
- ضعف عضلانی: فشار بر روی اعصاب می‌تواند باعث ضعف در بازوها و دست‌ها شود.
- بی‌حسی و گزگز: این حالت معمولا در دست‌ها و بازوها احساس می‌شود و ناشی از فشار بر روی اعصاب گردنی خواهد بود.
- اختلالات حرکتی: مشکلاتی در راه رفتن یا تعادل نیز ممکن است به دلیل فشار بر نخاع گردنی ایجاد شود.
- کاهش انعطاف پذیری گردن: افراد مبتلا به این عارضه معمولا در حرکت دادن گردن خود دچار محدودیت می‌شوند.
علل و عوامل خطر تنگی کانال نخاع گردن
تنگی کانال نخاع گردن بنا به یک دلیل ایجاد نمی‌شود و قطعا به عوامل مختلفی وابسته است. برخی از مهمترین عوامل را برای شما در این قسمت ذکر کردیم.
- تغییرات مرتبط با افزایش سن
- تحلیل رفتن دیسک‌ها و رشد استخوان‌های اضافی
- آسیب‌های فیزیکی مانند تصادفات یا ضربه‌های شدید به گردن
- آرتروز یا التهاب مفاصل گردن
- بیماری‌های ژنتیکی
- تومورها و عفونت‌ها
چگونه تنگی کانال نخاع گردن تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص تنگی کانال نخاع گردن نیازمند معاینه دقیق پزشکی و انجام آزمایش‌های مختلف است. بهترین جراح مغز و اعصاب، علائم بیمار را بررسی کرده و عملکرد عصبی و حرکتی او را ارزیابی می‌کند. تصویربرداری با اشعه ایکس تغییرات استخوانی مانند اسپوندیلوز را نشان می‌دهد که پزشک از آن برای تشخیص استفاده می‌کند. ام آر آی (MRI)بهترین روش برای مشاهده وضعیت نخاع و فضای کانال نخاعی است که جزئیات بیشتری را ارائه می‌دهد. سی تی اسکن در مواردی که MRI قابل استفاده نباشد به تشخیص نیز کمک خواهد کرد. الکترومیوگرافی (EMG) برای بررسی عملکرد عصبی و عضلانی و شناسایی آسیب‌های عصبی استفاده می‌شود.
MRI برای تشخیص تنگی کانال نخاعی کافی است؟
MRI یک ابزار بسیار موثر و اغلب کافی برای تشخیص تنگی کانال نخاعی است. MRI تصاویر دقیقی از ساختارهای نرم و سخت ستون فقرات، از جمله نخاع، ریشه‌های عصبی، دیسک‌ها و بافت‌های اطراف ارائه می‌دهد. این تصاویر به پزشک کمک می‌کنند تا میزان تنگی کانال، محل دقیق فشار بر نخاع و اعصاب و علت احتمالی تنگی را تشخیص دهد. در بیشتر موارد، MRI اطلاعات کافی برای تشخیص و برنامه ریزی درمان تنگی کانال نخاعی را فراهم می‌کند.
تنگی کانال نخاعی گردن یک بیماری پیش رونده است؟
تنگی کانال نخاعی گردن یک بیماری پیش رونده است. این به این معنی است که با گذشت زمان، باریک شدن کانال نخاعی و فشاری که بر نخاع و ریشه‌های عصبی وارد می‌شود، به تدریج افزایش می‌یابد. فرایندهای دژنراتیو مانند آرتروز و تشکیل استئوفیت‌ها به مرور زمان پیشرفت می‌کنند و باعث کاهش بیشتر فضای کانال نخاعی می‌شوند. این پیشرفت منجر به تشدید علائم، افزایش درد، ضعف عضلانی و مشکلات حسی شود و در نهایت، زندگی فرد را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل، تشخیص و مدیریت زودهنگام تنگی کانال نخاعی گردن اهمیت زیادی دارد.
تنگی کانال نخاعی گردن در چه سنینی بیشتر شایع است؟
تنگی کانال نخاعی گردن در افراد بالای ۵۰ سال شایع است، زیرا تغییرات دژنراتیو مرتبط با افزایش سن، مانند آرتروز و تشکیل استئوفیت‌ها، نقش مهمی در ایجاد این بیماری دارند. با این حال، در موارد نادر، افراد جوانتر نیز ممکن است به دلیل عوامل مادرزادی، آسیب‌های تروماتیک یا بیماری‌های دیگری که باعث تنگی کانال نخاعی می‌شوند، به این عارضه مبتلا شوند. به طور کلی، افزایش سن یکی از مهمترین عوامل خطر برای تنگی کانال نخاعی گردن محسوب می‌شود.
چه زمانی نیاز به جراحی برای تنگی کانال نخاعی گردن وجود دارد؟
جراحی برای تنگی کانال نخاعی گردن زمانی در نظر گرفته می‌شود که:
- بیمار با وجود درمان های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و داروها، همچنان درد شدید و ناتوان کننده‌ای را تجربه کند.
- ضعف عضلانی در دست‌ها، بازوها یا پاها به تدریج بدتر شود و فعالیت‌های روزمره را مختل کند.
- بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع نشان‌دهنده فشار جدی بر نخاع باشد.
- پس از یک دوره مشخص از درمان‌های غیرجراحی (مثلا چند ماه)، هیچ بهبودی حاصل نشود یا وضعیت بیمار بدتر شود.
- علائمی مانند بی‌حسی، گزگز یا سوزش در اندام‌ها به طور قابل توجهی افزایش یابد و کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار دهد.
روش‌های درمان تنگی کانال نخاع گردن
درمان تنگی کانال نخاع گردن به شدت و نوع علائم بستگی دارد. روش‌های درمانی به دو دسته غیرجراحی و جراحی تقسیم می‌شوند که در ادامه هر دسته را بیشتر برایتان توضیح خواهیم داد.
درمان‌های غیر جراحی تنگی کانال نخاعی گردن
- تمرینات فیزیوتراپی برای تقویت عضلات گردن و کاهش فشار بر روی نخاع
- داروهای ضد التهابی و مسکن‌ها
- تزریق استروئیدها در مواردی که درد شدید باشد برای کاهش التهابات و درد.
- اجتناب از فعالیت‌های سنگین و اصلاح وضعیت نشستن و خوابیدن
درمان‌های جراحی تنگی کانال نخاعی گردن
تنگی کانال نخاعی گردن، درست همانند تنگی کانال کمری در مواردی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند، جراحی ضروری است. درواقع باید گفت که تشخیص اینکه به جراحی برای درمان نیاز دارید یا خیر را بهتر است به جراح مغز و اعصاب خود بسپارید.
- دکمپرشن (Decompression): این جراحی برای برداشتن فشار از روی نخاع انجام می‌شود.
- لامینکتومی: در این روش، بخشی از استخوان پشت کانال نخاعی برداشته می‌شود تا فضای بیشتری ایجاد شود.
- دیسککتومی: اگر دیسک بین مهره‌ها عامل تنگی باشد، ممکن است دیسک آسیب دیده برداشته شود.
- فیوژن ستون فقرات: این جراحی برای تثبیت مهره‌ها و جلوگیری از حرکت بیش از حد آن ها انجام می‌شود.
✅✅ بیشتر بخوانید: بی ثباتی ستون فقرات
استفاده طولانی از موبایل یا کامپیوتر باعث این مشکل می‌شود؟
استفاده طولانی مدت از موبایل یا کامپیوتر با خم شدن سر به سمت جلو می‌تواند به طور غیر مستقیم و در طولانی مدت به تنگی مجرای نخاعی گردن کمک کند. این وضعیت که به گردن پیامکی شناخته می‌شود، فشار زیادی به دیسک‌ها و مفاصل گردن وارد می‌کند. با گذشت زمان، این فشار همیشگی می‌تواند باعث ساییدگی دیسک‌ها، آرتروز و رشد استخوان‌های اضافه شود. همه این عوامل می‌توانند منجر به تنگ شدن فضای نخاعی و فشرده شدن نخاع یا رشته‌های عصبی شوند.
چه ورزش‌هایی برای مبتلایان به تنگی کانال نخاعی گردن مناسب است؟
برای مبتلایان به تنگی کانال نخاعی گردن، ورزش‌هایی که فشار کمی به گردن وارد می‌کنند و به تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری کمک می‌کنند، مناسب هستند. حتما قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.
- شنا: به دلیل خاصیت شناوری آب، فشار بر ستون فقرات کاهش یافته و به تقویت عضلات بدون وارد آوردن آسیب کمک می‌کند.
- پیاده‌روی: پیاده‌روی کوتاه و مکرر، به جای پیاده‌روی‌های طولانی، می‌تواند به بهبود جریان خون و حفظ تحرک کمک کند.
- یوگا: این ورزش‌ها بر حرکات آهسته، کشش و تنفس عمیق تمرکز دارند که به انعطاف‌پذیری و کاهش استرس عضلات کمک می‌کنند.
- حرکات کششی ملایم گردن و شانه: انجام حرکات کششی کنترل شده و ملایم برای بهبود دامنه حرکتی و کاهش خشکی عضلات گردن مفید است.
- دوچرخه‌سواری ثابت: این ورزش نیز فشار کمی به ستون فقرات وارد کرده و به تقویت عضلات پایین‌تنه و بهبود استقامت قلبی عروقی کمک می‌کند.
امکان برگشت بیماری پس از درمان وجود دارد؟
امکان برگشت تنگی کانال نخاعی گردن پس از درمان وجود دارد، به ویژه اگر عوامل ایجادکننده آن مانند وضعیت نامناسب بدن یا ساییدگی طبیعی ستون فقرات با افزایش سن همچنان ادامه یابند. روش‌های درمانی، چه جراحی و چه غیرجراحی، می‌توانند علائم را بهبود بخشند و فشار را کم کنند، اما ریشه اصلی مشکل که اغلب فرسایش دیسک‌ها یا رشد استخوان‌های اضافی است، ممکن است با گذشت زمان دوباره عود کند. بنابراین، رعایت توصیه‌های پزشک و فیزیوتراپیست پس از درمان برای پیشگیری از برگشت علائم بسیار مهم است.
تنگی کانال نخاعی گردن با درد دست و شانه نیز مرتبط است؟
بله، تنگی کانال نخاعی گردن می‌تواند به طور مستقیم با درد در دست و شانه مرتبط باشد. هنگامی که کانال نخاعی در گردن تنگ می‌شود، به رشته‌های عصبی که از نخاع خارج شده و به سمت دست‌ها و شانه‌ها می‌روند، فشار وارد می‌شود. این فشار می‌تواند باعث درد، بی‌حسی، گزگز و حتی ضعف در بازوها و دست‌ها شود، زیرا عملکرد طبیعی این اعصاب مختل می‌گردد. درد ممکن است از گردن شروع شده و به شانه و سپس به یک یا هر دو دست تیر بکشد.منبع
سوالات متداول در مورد تنگی کانال نخاع گردن
مدت زمان بهبودی بسته به نوع جراحی و وضعیت بیمار متفاوت است، اما معمولاً چند هفته تا چند ماه زمان می‌برد.
در موارد شدید، اگر فشار بر نخاع به موقع کاهش نیابد، ممکن است منجر به مشکلات جدی‌تر مانند ضعف شدید یا فلج شود.
اگرچه بیشتر در سالمندان شایع است، اما می‌تواند در هر سنی به دلایل مختلفی مانند آسیب‌های فیزیکی یا بیماری‌های ژنتیکی نیز رخ دهد.