آنوریسم مغزی یک ناهنجاری عروقی است که به صورت گشادشدگی یا برآمدگی در دیواره یک رگ خونی مغز ظاهر میشود و به دلیل فشار جریان خون، شکل حبابی پیدا می‌کند. این عارضه می‌تواند خطرناک باشد، زیرا در صورت پارگی، خونریزی داخلی مغز رخ می‌دهد که باعث آسیب شدید مغزی و حتی مرگ میشود. با وجود این، همه آنوریسم‌ها به پارگی منجر نمی‌شوند و برخی بدون هیچ علامتی باقی می‌مانند. در این مقاله به پرسش‌های متداول درباره آنوریسم مغزی، علائم، علل، و زمان مناسب برای مراجعه به پزشک و روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت. پس تا انتها ما را همراهی بفرمایید.
ارتباط با دکتر مسعود شیروانی: ۰۲۱۴۹۲۲۹۱۱۲ و ۰۲۱۴۹۲۲۹۰۰۰
آنوریسم مغزی چیست؟
آنوریسم مغزی به برآمدگی یا گشادشدگی غیرعادی در دیواره یکی از عروق خونی مغز گفته میشود که معمولاً در نقاط ضعیف دیواره عروق ایجاد میشود. در آنوریسم، به دلیل ضعیف شدن دیواره رگ، یک حباب کوچک از خون تشکیل میشود که به صورت یک برآمدگی حبابی‌شکل به داخل مغز می‌زند. این ناهنجاری با گذر زمان بزرگ میشود و فشار بیشتری به دیواره رگ وارد می‌کند که در صورت عدم درمان و مراقبت مناسب، امکان پارگی و خونریزی داخل مغزی وجود دارد که می‌تواند خطرات جدی برای بیمار ایجاد کند.
آنوریسم داخل جمجمه نوعی اختلال عروق مغزی است که در آن ضعف در دیواره شریان مغزی یا ورید موجب گشاد شدن موضعی در رگ ها خواهد شد. آنوریسم ها به لحاظ اندازه و شکل دارای دسته بندی هستند. آنوریسم کوچک قطری کمتر از ۱۵ میلی متر، آنوریسم های بزرگ حدود ۱۵ تا ۲۵ میلی متر، آنوریسم های غول پیکر حدود ۲۵ الی ۵۰ میلی متر و آنوریسم های فوق غول پیکر بیش از ۵۰ میلی متر قطر دارند.جراحی آنوریسم مغزی شامل دو روش اصلی است: گیره‌گذاری در پایه آنوریسم برای قطع جریان خون و سیم‌پیچی داخلی برای تقویت لخته شدن خون. این روش های اقدامی باعث جلوگیری از خونریزی و کاهش فشار وارده بر بافت های مغزی کمک می‌کنند.
آنوریسم مغزی بدون پارگی
معمولاً آنوریسم مغزی بدون پارگی، بدون علائم است و در بسیاری از موارد، افراد از وجود آن اطلاعی ندارند. این نوع آنوریسم به صورت تصادفی و در جریان انجام اسکن‌های مغزی برای مشکلات دیگر کشف میشود. با این حال، حتی اگر آنوریسم پاره نشود، همچنان مشکلاتی را ایجاد می‌کند. مثلاً ممکن است بر بافت‌های اطراف خود وارد فشار وارد کند و به تدریج باعث ایجاد علائمی مانند سردرد، تغییرات بینایی یا اختلالات عصبی شود. از آنجا که احتمال پارگی در این نوع آنوریسم همچنان وجود دارد، پزشکان معمولاً به بررسی دقیق آن می‌پردازند و در صورت نیاز، روش‌های درمانی را برای کاهش خطر تجویز می‌کنند.
علائم آنوریسم مغزی
علائم آنوریسم مغزی به دو دسته تقسیم می‌شوند: علائم آنوریسم پاره نشده و علائم آنوریسم پاره شده؛ در آنوریسم پاره نشده، معمولاً علائمی خفیف‌تر بروز می‌کند که شامل سردردهای موضعی، تغییرات دید مانند تاری دید، احساس ضعف در یک سمت صورت و مشکل در تمرکز است. اما در صورتی که آنوریسم پاره شود، علائم جدی‌تری شامل سردرد ناگهانی و شدید، حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن هوشیاری، افتادگی پلک‌ها و حتی تشنج ظاهر میشود. در چنین شرایطی نیاز به اقدامات فوری پزشکی برای جلوگیری از آسیب بیشتر به مغز و کاهش خطر مرگ ضروری است.
آنوریسم مغزی باعث مرگ میشود؟
آنوریسم مغزی در صورت پارگی باعث مرگ میشود. زمانی که آنوریسم پاره میشود، خون به فضای اطراف مغز نشت می‌کند و باعث خونریزی ساب‌آراکنوئید میشود که منجر به آسیب‌های شدید عصبی یا مرگ بیمار خواهد شد. با این حال، میزان مرگ و میر به عوامل مختلفی مانند سرعت تشخیص، اقدامات درمانی فوری و وضعیت سلامت بیمار بستگی دارد. افرادی که به سرعت تحت مراقبت پزشکی قرار می‌گیرند شانس بیشتری برای بهبود دارند. شناسایی به موقع آنوریسم مغزی و انجام اقدامات پیشگیرانه از خطر مرگ جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید: انواع تومور مغزی
درواقع باید بدانید که طول عمر و میزان سال های زنده ماندن بیمارانی که به آنوریسم مغزی دچار شده اند، به عوامل متعددی بستگی دارد. محل آنوریسم برای بیماران بسیار مهم است و اندازه آن نیز بر میزان زنده ماندن فرد و مهلت برای درمان تاثیر بسیار زیادی دارد. برخی از آنوریسم ها بدون علامت هستند و افراد خیلی دیر متوجه وجود این بیماری می‌شوند. البته که احتمال دارد این بیماری اگر بدون علامت باشد شاید تاثیر قابل توجهی بر طول عمر فرد نداشته باشد اما به هر حال این یک مشکل تهدید کننده زندگی و کوتاه کردن عمر است که احتمال دارد به ناتوانی عصبی یا مرگ ختم شود.
برخی از پزشکان معتقدند که بیش از سی درصد افرادی که به این بیماری دچار می‌شوند، در نهایت زندگی خود را از دست می‌دهند اما نیمی از بیماران هم تحت درمان خوبی قرار می‌گیرند و زنده می‌مانند اما به هر حال این بیماری عوارض مخصوص به خود را دارد و نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
علل ایجاد آنوریسم مغزی
آنوریسم مغزی به دلایل مختلفی ایجاد میشود. از جمله مهم‌ترین عوامل خطر می‌توان به فشار خون بالا، سابقه خانوادگی آنوریسم، استعمال سیگار و اختلالات ژنتیکی اشاره کرد. برخی از بیماری‌های عروقی و اختلالات مادرزادی در بافت همبند نیز باعث ضعف دیواره‌های عروقی می‌شوند و خطر آنوریسم مغزی را افزایش می‌دهند. در برخی موارد، آسیب‌های فیزیکی شدید به سر نیز می‌توانند به ایجاد آنوریسم مغزی منجر شوند.
برای آنوریسم مغزی چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائم احتمالی آنوریسم مغزی مانند سردرد ناگهانی و شدید، تاری دید، دوبینی، یا اختلالات عصبی ناگهانی را تجربه کردید، باید به سرعت به بهترین جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید. علاوه بر این، اگر سابقه خانوادگی آنوریسم مغزی یا اختلالات عروقی دارید، بهتر است در مورد انجام آزمایش‌های دوره‌ای و اسکن‌های مغزی با پزشک خود مشورت کنید. قطعا تشخیص زودهنگام آنوریسم مغزی به پیشگیری از عوارض جدی آن کمک می‌کند و درمان‌های لازم برای جلوگیری از پارگی و خطرات بعدی را ممکن می‌سازد.
درمان آنوریسم مغزی
درمان آنوریسم مغزی به عواملی مانند اندازه و موقعیت آنوریسم و وضعیت سلامتی بیمار بستگی دارد. درمان‌های معمول برای آنوریسم شامل جراحی کلیپینگ (clip surgery) و کویلینگ (coil embolization) است. در جراحی کلیپینگ، جراح با قرار دادن یک کلیپ کوچک در قاعده آنوریسم، مانع از عبور جریان خون به داخل آن میشود. در روش کویلینگ، یک سیم فلزی به داخل آنوریسم وارد میشود و آن را مسدود می‌کند. هر دو روش به کاهش خطر پارگی و خونریزی کمک می‌کنند و با توجه به شرایط بیمار، پزشک مناسب‌ترین گزینه را انتخاب می‌کند. مراقبت های بعد از آنوریسم مغزی دارای اهمیت بسیار زیاد بعد از این عمل هستند.
روش اندوواسکولار یا اینترونشن
که در چنین روشی به واسطه عروق مغزی بدون اینکه جراحی باز و باز کردن جمجمه صورت بگیرد و با استفاده از کاتتر و مواد بخصوص به شریان وارد شده و آنوریسم پیدا میشود و به واسطه تزریق مواد خاص یا با استفاده از بالون اقدام به مسدودسازی این ضایعه عروق می شود.
روش عمل جراحی باز
در چنین روشی ضایعه عروق با عمل جراحی پیدا می شود و بستن آنوریسم با استفاده از کلیپس های مخصوص صورت میگیرد. در دو روش فوق هر کدام فواید و عوارض خاص مختص خود را داشته است و بهتر است انتخاب بهترین روش برای درمان را به پزشک معالج خود بسپارید.
درمان آنوریسم های که به صورت اتفاقی کشف میگردند:
اگر که اندازه آنوریسم از سه میلی متر بیشتر باشد باید برای درمان این آنوریسم اقدام کرد و بسته گردد.
اگر که در بیمار نخستین آنژیوگرافی منفی باشد پس از آن باید سی تی آنژیوگرافی صورت بگیرد و در صورتی که منفی باشد پس از ۲ هفته باید مجدد آنژیوگرافی شود.
درمان آنوریسم مغزی بدون پارگی
در صورتی که آنوریسم مغزی بدون پارگی تشخیص داده شود، امکان دارد که پزشک به جای انجام جراحی، روش‌های کم‌تهاجمی و محافظه کارانه‌تری را پیشنهاد بدهد. در این موارد، تغییر در سبک زندگی، ترک سیگار، کاهش استرس و کنترل فشار خون به کاهش خطر پارگی کمک می‌کند. برخی از آنوریسم‌های کوچک که خطر پارگی کمی دارند، به طور منظم با تصویربرداری‌های دوره‌ای پیگیری می‌شوند و تنها در صورت بزرگ شدن یا افزایش خطر، جراحی انجام میشود.
روش تشخیص آنوریسم مغزی
تشخیص آنوریسم مغزی معمولا از روش های تصویر برداری استفاده می‌کند. سی تی اسکن و ام ار ای از روش های تشخیصی این بیماری هستند. ماده حاجب و جریان عروق مغزی را با استفاده از آنژیوگرافی مغزی مورد بررسی قرار می‌دهند تا اندازه و محل آن را بتوانند به خوبی بررسی کنند و درمان لازم را پیش بگیرند.