تومورهای نخاع

تومور نخاع یکی از مشکلات بسیار نگران کننده بوده و افراد با شنیدن نام آن دچار دغدغه و هراس می‌شوند. تومور نخاع در دو نوع خوش‌خیم و بدخیم وجود دارد که بعد از تشخیص نوع تومور، راه درمانی مختلفی وجود دارد. در ادامه به توضیحات بیشتر درباره علائم، علت بروز، انواع تومور می‌پردازیم.

آشنایی با تومور نخاع

توده‌هایی که روی استخوان، ستون فقرات، نخاع و ریشه‌های عصبی رشد می‌کنند تومور نخاع نامیده می‌شوند. معمولا منشا اصلی تومور بدخیم ستون فقرات نیست و این نوع تومور از بخش‌های دیگر بدن به ستون فقرات انتقال و گسترش می‌یابند. تومورهای نخاعی باعث درد، مشکلات عصبی و در برخی شرایط باعث فلجی فرد بیمار می‌شود. حتی اگر این توده بدخیم هم نباشد احتمال معلولیت دائمی فرد وجود دارد.

تومور های نخاع از نامشان پیداست که مشکل بزرگ و خطرناک هستند و به دلیل بافت غیر عادی در اطراف طناب نخاعی ایجاد شده اند. این تومورها چه خوش‌خیم غیرسرطانی یا بدخیم سرطانی باشند و بسته به محل و نوع خود، بر عملکرد نخاع و اعصاب آن تأثیر می‌گذارند. تومورهای نخاعی معمولا به سه دسته تقسیم می‌شوند: داخل نخاعی (رشد در داخل خود نخاع)، داخل دورال-خارج نخاعی (در فضای بین نخاع و غشای دورا)، و خارج دورال (در خارج از غشای دورا و نزدیک به ستون فقرات) که هر یک عوارض مختص به خود را دارند.

علائم تومور نخاع

پس از ایجاد و رشد تومور نخاع، علائم و نشانه‌های مختلفی در بیمار ایجاد می‌شود. این علائم می‌تواند با توجه به جایگاه تومور، متفاوت باشند و به خصوص زمانی که تومور نخاع با رشد بیش از حد، نخاع، اعصاب پیرامون و رگ‌های خونی را درگیر کند. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:

• حساسیت کمتر به درد، گرما و سرما
•  از بین رفتن عملکرد روده یا مثانه
• ضعف عضلانی در بازوها و پاها
• کمردردی که هنگام شب افزایش می‌یابد.
• مشکلات حرکتی که حتی باعث زمین خوردن فرد بیمار می‌شود.
• کمر درد یکی از علائم تومور نخاعی است که بیشتر به سایر قسمت‌های بدن سرایت می‌کند.
•   احساس درد در محلی که تومور نخاع قرار دارد و یا احساس درد فراتر از پشت به قسمت باسن، پاها و بازوها که به مرور زمان احتمال دارد بدتر شود.

علل بروز تومور نخاع

تومور نخاع می‌تواند از دسته‌های مختلفی نشأت گیرد و عوامل متعددی می‌توانند به ایجاد آن کمک کنند. برخی از عوامل ممکن عبارتند از:

•  ژنتیک: برخی از افراد ممکن است به دلیل وجود ژن‌های خاص در خانواده‌شان به بروز تومور نخاع در افراد خود افتخار کنند. ژنتیک یک عامل مهم در بروز بسیاری از انواع تومورها است.
• تغییرات ژن: تغییرات در ژن‌ها ممکن است باعث ایجاد سلول‌های غیرطبیعی شود که به صورت توده‌ای رشد می‌کنند و تومور را تشکیل می‌دهند.
• تأثیرات محیطی: عوامل محیطی مانند تشعشعات یونیزه، مواد شیمیایی سمی، و عوامل فیزیکی ممکن است نقشی در ایجاد تغییرات ژنتیکی و بروز تومور نخاع داشته باشند.
• عوامل ایمنی: ضعف سیستم ایمنی بدن ممکن است منجر به افزایش خطر بروز تومور شود، زیرا سلول‌های سرطانی ممکن است در شرایط طبیعی توسط سیستم ایمنی شناسایی و از بین بروند.

همچنین لازم به ذکر است که برخی از تومورها دارای علت واضح نیستند و بروز آن‌ها ممکن است از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی باشد. به همین دلیل، مشخص کردن دقیق علل بروز تومور نخاع ممکن است مشکل باشد و نیاز به تحقیقات بیشتر داشته باشد.

انواع تومور های نخاع

به صورت کلی تومورهای نخاع به سه گروه تقسیم بندی می شوند که بسیار متفاوت می باشند. این تومورها به نخاع و پرده های کنار آن و مهرهای ستون فقرات مرتبط می باشند و این سه گروه موارد زیر را شامل می شود:
گروه اول : تومورهای اینترامدوکاری یا درون نخاعی هستند که شایع ترین انواع آن شامل موارد زیر است:

• آستروستیویا
• اپاندیمرما
• هم آنژیو بلاستوما

گروه دوم : تومورهای اینترادورال – اکسترامدولاری که عموما به وجود آمدن آن ها از ریشه های عصبی و پرده های نخاع است و شامل موارد زیر هستند:

• نورینوما
• مننژیوما

گروه سوم : تومورهای اکسترادورال که بیرون از نخاع می باشد و اکثر به مهره های ستون فقرات مرتبط می باشند و از نمونه شایع ترین آن ها ، تومورهای می باشند که در دیگر نقاط بدن از تومورهای بدخیم ناشی می شوند (متاستاز).
تومورهای اولیه مهره ها می توان به استوئید استئوما، انواع کنددروما، سارکوما، هما آنژیوما اشاره کرد.

این مطلب هم بخوانید: تومور هیپوفیز

تومورهای داخل نخاعی (Intramedullary Tumors):

این نوع تومورها در داخل بافت نخاع رشد می‌کنند و از سلول‌های عصبی یا حمایتی منشاء می‌گیرند. شایع‌ ترین انواع این تومورها شامل آستروسیتوما و اپاندیموما هستند. تومورهای داخل نخاعی به دلیل رشد در بافت حساس نخاع می‌توانند باعث اختلالات حسی، ضعف عضلانی، و در برخی موارد درد موضعی شوند. تشخیص آن‌ها معمولاً با MRI انجام می‌شود و درمان شامل جراحی برای برداشتن تومور و گاهی پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی است.

تومورهای داخل دورال-خارج نخاعی (Intradural-Extramedullary Tumors):

این تومورها در فضای بین غشای محافظ دورا و خود نخاع رشد می‌کنند، اما در داخل نخاع قرار ندارند. شایع‌ترین انواع این تومورها مننژیوم (از غشاهای پوشاننده نخاع) و شوانوما یا نوروفیبروم (از سلول‌های پوشاننده اعصاب) هستند. این تومورها می‌توانند باعث فشردگی نخاع شده و علائمی مانند درد موضعی، بی‌حسی، و ضعف عضلانی ایجاد کنند. جراحی معمولاً گزینه اصلی درمانی است و در بیشتر موارد نتایج خوبی دارد.

تومورهای خارج دورال (Extradural Tumors):

این تومورها در خارج از غشای دورا و معمولا در استخوان‌های ستون فقرات (مهره‌ها) تشکیل می‌شوند. این دسته شامل متاستازهای استخوانی، که ناشی از گسترش سرطان از بخش‌های دیگر بدن هستند، و تومورهای اولیه استخوانی مانند استخوان‌سازان (Osteoblastoma) یا کندروسارکوما است. این نوع تومورها اغلب باعث درد شدید در ناحیه کمر یا گردن، شکستگی‌های مهره‌ها و در برخی موارد فشردگی نخاع می‌شوند. درمان آن‌ها می‌تواند شامل ترکیبی از جراحی، پرتو درمانی و شیمی‌ درمانی باشد.

تومورهای متاستاتیک نخاعی (Metastatic Spinal Tumors):

این نوع تومورها ناشی از گسترش سرطان‌های سایر بخش‌های بدن، مانند ریه، پستان، یا پروستات به ستون فقرات یا نخاع هستند. متاستازهای نخاعی خارج دورال هستند و باعث درد شدید، ضعف، و اختلال در عملکرد نخاع می‌شوند. درمان شامل مدیریت علائم، پرتودرمانی و گاهی جراحی برای کاهش فشار روی نخاع است.

تومورهای بدخیم اولیه نخاع (Primary Malignant Spinal Tumors):

این تومورها به ندرت رخ می‌دهند و مستقیما از بافت نخاع یا ستون فقرات منشأ می‌گیرند. از جمله این تومورها می‌توان به سارکوم‌های نخاعی اشاره کرد. این نوع تومورها معمولاً رشد سریعی دارند و به درمان‌های تهاجمی مانند جراحی، پرتو درمانی و شیمی‌ درمانی نیاز دارند.

روش تشخیص تومور نخاعی

تشخیص تومور نخاعی از طریق مجموعه‌ روش‌های تشخیصی صورت می‌گیرد. ابتدا متخصص مغز و اعصاب تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی کرده و علائم و نشانه‌های بالینی مانند درد در ناحیه ستون فقرات، ضعف عضلانی یا اختلالات حسی را ارزیابی می‌کند. سپس از روش‌های تصویربرداری پیشرفته مانند MRI  (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) و CT scan  (تصویربرداری سی‌ تی) برای مشاهده دقیق تومور و موقعیت آن در نخاع استفاده می‌شود. در برخی موارد، بیوپسی نیز انجام می‌شود تا نوع تومور مشخص گردد. علاوه بر این، آزمایش‌های خون و مایعات نخاعی هم برای شناسایی علائم عفونت یا اختلالات دیگر به کار می‌روند. این روش‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا نوع، اندازه و محل تومور را شناسایی کرده و برنامه درمانی مناسبی را برنامه ریزی کنند.

طول عمر بیماران تومور نخاعی چقدر است؟

طول عمر بیماران تومور نخاعی بستگی به عوامل متعددی دارد، از جمله نوع تومور، مرحله بیماری، سن بیمار، سلامت عمومی و درمان. برخی از تومورهای نخاعی بدخیم و پیشرفته می‌باشند و ممکن است منجر به طول عمر کوتاهتر شود، در حالی که برخی دیگر در نوع خوش خیم قابل درمان هستند و طول عمر بیشتری دارند. همچنین، تومورهای نخاعی می‌توانند در نواحی مختلف نخاع (گردن، قفسه سینه، کمر) و حتی در ناحیه مغز وجود داشته باشند، که هر کدام می‌توانند تاثیرات و پیامدهای متفاوتی داشته باشند.

بنابراین، نمی‌توان به طور دقیق یک عدد خاص برای طول عمر بیماران تومور نخاعی ارائه داد. برای تخمین طول عمر و پیش‌بینی نتایج، بهتر است با پزشک خود در مورد وضعیت خاص خودتان صحبت کنید. بهترین جراح مغز و اعصاب بر اساس شرایط شما و دانش خود در خصوص درمان و تجربه در این حوزه بهترین اطلاعات را به شما ارائه دهد. اگر تومور زودهنگام تشخیص داده شود و درمان مؤثری انجام شود، می‌توان طول عمر را به طور قابل توجهی افزایش داد. با این حال، در مواردی که تومور غیرقابل جراحی باشد یا به نخاع آسیب جدی وارد کرده باشد، طول عمر ممکن است کاهش یابد.

درد تومور نخاعی قابل کنترل است؟

درد ناشی از تومور نخاعی معمولا قابل کنترل است، اما شدت و نوع درمان بستگی به موقعیت، اندازه و نوع تومور دارد. در ابتدا، پزشکان داروهای مسکن معمولی مانند مسکن‌های غیر استروئیدی (NSAIDs) را تجویز می‌کنند تا دردهای خفیف و متوسط را کاهش دهند. در مواردی که درد شدیدتر است، ممکن است از داروهای مخدر یا مسکن‌های قوی‌ استفاده شود. علاوه بر این، درمان‌های تکمیلی مانند رادیوتراپی به کاهش التهاب و فشار به نخاع کمک کرده و درد را کاهش می‌دهند. در برخی موارد، جراحی برای برداشتن تومور می‌تواند درد را به‌طور مؤثری تسکین دهد، به‌ ویژه اگر فشار وارد بر نخاع عامل اصلی درد باشد. مدیریت درد در بیماران مبتلا به تومور نخاعی شامل ترکیبی از داروها، درمان‌های فیزیکی و گاهی اوقات تکنیک‌های پزشکی پیشرفته است که در مجموع به بیماران کمک می‌کند.

تومور نخاعی به سایر قسمت‌های بدن سرایت می‌کند؟

تومور نخاعی معمولا به سایر قسمت‌های بدن سرایت نمی‌کند، مگر اینکه تومور بدخیم باشد و از نوع متاستاتیک باشد. در چنین مواردی، تومور ممکن است از نقطه‌ای دیگر در بدن مانند ریه‌ها، پستان یا پروستات به نخاع گسترش یابد. این نوع تومورها که به نخاع منتقل می‌شوند، می‌توانند باعث آسیب‌ های شدید به سیستم عصبی مرکزی شوند. تومورهای نخاعی اولیه، که مستقیما در نخاع یا غشای اطراف آن ایجاد می‌شوند، اغلب فقط در محل خود رشد می‌کنند و به سایر قسمت‌های بدن سرایت نمی‌کنند. با این حال، در صورت بدخیم بودن تومور یا عدم درمان به موقع، امکان گسترش به سایر بخش‌های بدن وجود دارد. بنابراین، تشخیص دقیق و درمان به موقع اهمیت زیادی دارد تا از انتشار تومور جلوگیری و به سلامتی بیمار کمک شود.

✅ این مطلب هم برای شما مفید است: تنگی کانال نخاعی

تومور نخاعی همیشه نیاز به جراحی دارد؟

تومور نخاعی همیشه نیاز به جراحی ندارد. درمان تومور نخاعی به عوامل مختلفی مانند نوع تومور، محل قرارگیری آن، اندازه و شدت علائم بستگی دارد. در برخی موارد، تومورهای خوش‌ خیم و کوچک گاها تنها با درمان‌ های غیرجراحی مانند رادیوتراپی یا داروهای ضدالتهاب و مسکن کنترل می‌شوند. همچنین، در برخی از تومورها که به راحتی از نخاع فشار نمی‌آورند یا باعث مشکلات عصبی شدید نمی‌شوند، پزشک ممکن است درمان‌های نگهدارنده یا مراقبتی را توصیه کند و جراحی را به عنوان آخرین گزینه در نظر بگیرد. اما در مواردی که تومور باعث فشار بر نخاع، اختلالات حرکتی یا عصبی شدید می‌شود، جراحی برای برداشتن تومور ضروری خواهد بود. به طور کلی، تصمیم‌ گیری در مورد لزوم جراحی باید توسط تیم پزشکی با در نظر گرفتن وضعیت خاص بیمار انجام شود.